12:04
snell5coafa4892
CÙNG NHAU TIẾN HÓA
Loạt bài này tôi xin giới thiệu về Đồng tiến hóa (ĐTH Co-evolution). ĐTH là khi có 2 hay nhiều loài ảnh hưởng đến sự TH của nhau. ĐTH xảy ra khi những loài khác nhau có những mối quan hệ sinh thái gần gũi như:- Những loài cộng sinh.
- Vật ăn thịt/con mồi và kí sinh/vật chủ
- Những loài cạnh tranh.
I/Cộng sinh:
A.Mối & Trùng
roi:
Mối nhai rồi nuốt gỗ, nhưng mối không tiêu hóa gỗ được. Gỗ vào dạ dày mối rồi mấy anh bạn nhỏ trong ruột chúng mới là kẻ tiêu hóa gỗ. Hơn nữa, những tên này không thể sống thiếu mối mà mối cũng không thể sống thiếu chúng, vậy ai TH trước?
Đó là một câu
hỏi rất hay. Khi biết rằng đây là mối quan hệ cộng sinh, và sự hỗ trợ qua lại
giữa những SV này chặt chẽ đến nỗi nếu tách chúng ra sẽ là bức tử, ta đã có một
lỗ hổng trong hiểu biết về TH cần phải lấp đầy; con nào TH trước đây khi không
có con này thì con kia sẽ chết? Câu trả lời là chúng cùng TH một lúc. Có nghĩa
là, chúng đã luôn TH cùng nhau, là không có con nào bị bỏ lại khi con kia đang
TH. Tuy nhiên tổ tiên của chúng có thể sống độc
lập.
 |
| Mối bên cạnh 1 ruột mối |
Những SV đơn bào
trong cơ thể mối phá vỡ thành xen-lu-lô của gỗ là những con trùng roi thuộc 2
chi nhất định – Các chi Trichonympha và Personympha. Nòi giống trùng roi đã TH
và tồn tại từ rất lâu trước khi có bất cứ loài côn trùng nào sống trên TĐ. Nhưng
những SV đơn bào kể trên chưa xuất hiện đến khi có mối, thật ra chúng đã TH cùng
một lúc với mối, hay
ĐTH.
Rất có thể tổ
tiên của mối không chỉ ăn gỗ vào thời đại của chúng. Như bất cứ loài côn trùng
nào cùng thời trong cùng chi, trước đây và bây giờ, chúng xuất thân là loài ăn
thực vật và luôn luôn ăn những phần ăn được của cây cối. Có lẽ có những lúc
chúng ăn nhầm hoặc ăn tạm một số gỗ nhưng hẳn không phải khẩu phần ăn chính của
chúng.
Lũ sinh vật đơn
bào này ăn các vật liệu từ cây và nếu chúng ăn luôn cả gỗ do mang đột biến có
khả năng tạo ra enzyme tiêu hóa xen-lu-lô thì đến lúc đó nếu tổ tiên của mối
nuốt những sinh vật đơn bào này vào trong lúc chúng ăn cây cỏ, thì chúng sẽ có
thêm khả năng tiêu hóa những mảnh gỗ ăn
nhầm.
Không có gì lạ khi
SV đơn bào sống trong những SV khác lớn hơn. Đôi khi chúng trở thành SV hội sinh
(lợi mình không hại người), kí sinh (lợi mình hại người) và cộng sinh (lợi mình
lợi người). Tùy theo tiến triển di truyền qua các thế hệ mà mối quan hệ nào sẽ
xảy ra.
Trong trường hợp
của mối, nếu SV đơn bào đó có thể sống trong ruột mối mà không bị tổn thương
(điều này một lần nữa cũng không có gì lạ), chúng có thể tạo ra lợi ích cho con
côn trùng vật chủ của chúng bằng cách hỗ trợ tiêu hóa gỗ cho nó, trong khi những
con khác thì không được như thế. Vậy, điều này sẽ làm cho con vật có lợi thế về
năng lượng vượt trội so với những con khác, cho phép nó sinh sản nhiều hơn và để
lại nhiều gen hơn cho các thế hệ tiếp
theo.
Mối truyền sinh
vật trong ruột chúng cho con cháu ngay trong giai đoạn ấu trùng, bằng cách
truyền nước bọt có chứa trùng roi qua đường miệng. Hành động này cũng góp phần
vào sự ĐTH của mối và trùng
roi.
Cuối cùng, mối quan
hệ “cổ truyền”, không bắt buộc này trở thành bắt buộc, khi tổ tiên mối bắt đầu
ăn riêng chỉ có gỗ -- một nguồn thức ăn không dùng được đối với những con vật
khác, nay chúng “một mình một chợ”. Điều này gắn kết chúng với các bạn đơn bào
của mình thêm khắn khít. Biến động di truyền (sự cô lập một quần thể nhỏ từ quần
thể ban đầu) cũng có lẽ đã đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra loài
mối chỉ ăn gỗ.
Michael Rozatoru và Dana Krempels
Tham
khảo:http://termiteexterminationforbeginners.blogspot.com/2011/05/termite-evolution.html
http://en.allexperts.com/q/Evolution-3839/Termite-evolution-first.htm
Do TS Dana Krempels hiện đang giảng dạy môn Tiến hóa và Đa dạng sinh học, Di truyền học, Động- Thực vật học tại ĐH Miami
Posted in: 
0 nhận xét:
Đăng nhận xét