Bài mở đầu :) tập 2

            Tôi đã luôn luôn mê mẩn thế giới tự nhiên. Tôi đã luôn dán mắt vào những "Thế giới động vật", "Em yêu khoa học", "Những nhà vô địch (The Most Extremes)" trên TV từ khi nào cũng ko nhớ. Lên cấp 2 tôi thật sự tập trung vào sinh học từ cấp 2 nhưng chỉ thực sự tìm hiểu tiến hóa từ 2010. Cảm thấy thu thập được kha khá, tôi bắt đầu viết về tiến hóa từ tháng 8/2011, trên www.evolit.talk4fun.net.

 Quá bận + quá lười + quá cầu toàn + quá ham hố, tôi chỉ đăng lẻ tẻ. Ngừng đăng từ tháng 1, hôm nay tôi lên và thấy cái thành quả khốn khổ của mình trên wordpress.org đã biến mất! 

   Thật ra cũng ko sao, tất cả bài vở đều còn trong máy, tôi chỉ tiếc công dựng web self-host, tiếc công tìm và đăng plugin... tiếc khoảng thời gian đáng kể đã bỏ ra để có đc cái web rùa bò đó. Phải thỏa hiệp thôi, tôi ko có nhiều thời gian như hồi hè để tự host blog nữa, mì ăn liền, chơi Blogger vậy. Sau một thời gian, cái lửa của tôi đã bớt lại, âu cũng hay! Tôi điềm tĩnh nhìn nhận hơn, có kinh nghiệm viết hơn, biết tổ chức hơn và biết người đọc cần gì hơn. Tôi sẽ ko viết tràng giang đại hải nữa, tiết kiệm thời gian/công sức cho mình & người đọc. EvoLit là gì? Evo là Evolutionary - liên quan đến quá trình tiến hóa, Lit là Literature – tài liệu sẽ cố gắng mang đến cho các bạn những nội dung hay nhất tôi có thể tìm được về quá trình tiến hóa của sinh giới.

Trước hết, xin thống nhất “tiến hóa” (TH) là gì? Người không rành khoa học (KH) thường khá mơ hồ về định nghĩa chính xác về TH. Phần lớn vì các nhà KH không tiếp cận được hiệu quả với quần chúng và cũng vì sự lúng túng của chính các nhà KH trong việc đưa ra định nghĩa về một thuật ngữ quan trọng như TH. Chính xác thì các nhà sinh học muốn nói gì khi nói đến TH?

_“Trong sinh học, TH là sự thay đổi đặc tính di truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác.” Hay “TH là quá trình thay đổi của mọi dạng sống qua nhiều thế hệ” (Wikipedia)

_ TH là quá trình dẫn tới những thay đổi có thể di truyền được trong một quần thể qua nhiều thế hệ. (www.talkorigins.org).

_Thật ra, TH có thể định nghĩa là bất cứ thay đổi nào trong tần số alen trong một quần thể từ thế hệ này đến thế hệ tiếp theo. (Helena Curtis and N. Sue Barnes, Biology, 5th ed. 1989 Worth Publishers, p.974)

Định nghĩa này truyền tải được bản chất của TH là như thế nào. Khi các nhà sinh học (NSH) nói họ đã quan sát được TH, ý họ là họ đã phát hiện ra một thay đổi trong tần số alen trong một quần thể. (Thường thì người ta suy ra biến đổi kiểu gen từ những biến đổi kiểu hình di truyền được). Khi các NSH nói con người và tinh tinh TH từ một tổ tiên chung, ý họ là đã có những biến dị di truyền ở 2 quần thể riêng biệt nói trên kể từ khi cách li với nhau.

Banner của web cũ

  Thật không may, những định nghĩa phổ biến về TH ở bên ngoài cộng đồng KH lại khác. VD, trong từ điển Oxford Concise Science:

“TH: quá trình từ từ mà nhờ đó thế giới đa dạng của động thực vật đã phát sinh từ những sinh vật xuất hiện sớm nhất và sơ khai nhất, người ta tin rằng quá trình này đã tiếp diễn trong 3000 triệu năm qua”

Một cuốn từ điển KH mà như thế này thì thật không thể tha thứ.  Định nghĩa này không chỉ gạt bỏ sinh vật (SV) nhân sơ, động vật (ĐV) nguyên sinh và nấm, mà nó còn bao gồm cả thuật ngữ “quá trình từ từ”, cái đáng ra không nên có. Hơn nữa định nghĩa này dường như liên quan nhiều đến lịch sử TH hơn là bản thân quá trình tiến hóa. Dùng định nghĩa này có thể sẽ gây tranh cãi liệu TH có còn đang xảy ra không và định nghĩa này cũng không cho ta cách nào để phân biệt TH và các quá trình khác. VD, sự tăng chiều cao của người da trắng trong vài thế kỉ gần đây và sự thay đổi màu sắc trong quần thể loài peppered moth (bướm đêm Biston betularia) có phải VD về TH không? Đây không phải là một định nghĩa KH.  

Từ điển bình thường thì lại càng tệ hơn:

“TH: học thuyết cho rằng những dạng sống cao cấp đã phát sinh từ từ từ những dạng thấp hơn”- Chambers

"TH: sự phát triển của một loài, một SV, hay một cơ quan từ trạng thái nguyên thủy hay sơ khai của nó sang trạng thái hiện tại hay thích ứng của nó; sự phát sinh loài hay sự phát sinh cá thể” Webster’s.

Các định nghĩa này SAI. Đáng buồn thay, những người không thuộc giới KH lại hay bàn về TH với những định nghĩa như thế trong đầu=> xảy ra những cuộc tranh luận vô bổ bởi các chuyên gia nghĩ về TH theo góc độ khác. Khi ai đó bảo rằng họ không tin vào TH, chắc chắn họ không nói tới định nghĩa KH đã được chấp nhận, vì như thế là chối bỏ một thứ rất dễ chứng minh. Cũng như nói họ không tin vào trọng lực vậy!

           Tôi dẫn lời Tiến sĩ Douglas J. Futuyma trong Evolutionary Biology, Sinauer Associates 1986:
“TH sinh học (SH)… là sự thay đổi các đặc tính của các quần thể SV vượt quá vòng đời của một cá thể. Sự phát triển của một cá thể không phải là TH; cá thể SV không thể tiến hóa. Những thay đổi trong quần thể được coi là có nghĩa TH phải di truyền được thông qua vật chất di truyền từ một thế hệ sang thế hệ tiếp theo. THSH nhẹ nhàng hoặc dữ dội; nó bao gồm mọi thứ từ những thay đổi nhỏ trong thánh phần alen của quần thể (như các alen qui định nhóm máu) đến những biến đổi di truyền đã đưa những sinh vật sơ khai thành ốc, ong, hưu cao cổ và bồ công anh…”

Tóm lại, chúng ta đã nói rõ với nhau rằng:

_TH bản chất là biến đổi tần số alen của quần thể. 

_Cá thể không TH, quần thể TH

 Tham khảo : http://www.talkorigins.org/faqs/evolution-fact.html

 

Posted in: khái niệm,tiến hóa